SZCZEGÓŁOWY PROGRAM 10. FESTIWALU FILMU NIEMEGO

czwartek, 6 grudnia
Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej MANGGHA

pokaz inauguracyjny
20.00    ROZKOSZE GOŚCINNOŚCI | OUR HOSPITALITY
reż. Buster Keaton, USA 1923, 66’

Niekwestionowane arcydzieło mistrza filmowej burleski, Bustera Keatona.

David Robinson - biograf Keatona - napisał, że Gorączka złota Chaplina w porównaniu z Rozkoszami gościnności musi się wydać, przynajmniej od strony technicznej, filmem archaicznym i nieudolnym.  

Tematem filmu jest historia sławnej rodzinnej vendetty wyjęta z kronik amerykańskiego Południa.

W prologu pokazany jest dramatyczny epizod walki na smierć i życie między dwoma rodami McKayów i Confieldów. Młody McKay zostaje zamordowany, wdowa po nim z niemowlęciem na ręku ucieka do Nowego Jorku.

Po 20 latach niemowlę staje się młodzieńcem, który ma przejąć posiadłość rodzinną. Wsiada w pociąg, poznaje uroczą pasażerkę, która okazuje się być najmłodszą córką Confieldów wracającą do rodzinnego domu. Zaproszony przez dziewczynę do jej domu młody człowiek Willie, nie wiedząc o tym wchodzi do jaskini lwa. Niebezpieczeństwo grozi mu jednak tylko poza domem; prawa gościnności zabraniają jakichkolwiek nieprzyjaznych kroków w stosunku do gościa tak długo jak długo znajduje się on w domu gospodarzy...

muzyka na żywo: EXPLODING STAR ORCHESTRA
+ koncert (wizualizacje: Raymond Harmon)


piątek, 7 grudnia
Kino Pod Baranami

16.00    ZMĘCZONA ŚMIERĆ | DER MÜDE TOD
reż. Fritz Lang, Niemcy 1921, 78’ 

Ekspresjonistyczne arcydzieło Fritza Langa, znakomitego niemieckiego filmowca, autora M - Mordercy, Metropolis, Dr. Mabuse. 

Poetycka baśń, w której bohaterka błądzi u stóp olbrzymiego muru, po nie kończących się schodach, aby dotrzeć wreszcie do sali pełnej dopalających się świec. Każda z nich symbolizuje ludzkie życie. To królestwo Śmierci, gdzie dziewczyna chce odzyskać utraconego kochanka. Śmierć zawiera z nią układ - jeśli uda jej się ocalić trzy życia ludzkie, symbolizowane płomieniem trzech świec, wyrok Przeznaczenia zostanie cofnięty. W tym momencie struktura fabularna zostaje rozbita na trzy epizody: arabski, wenecki i chiński. Bohaterka zostaje przeniesiona do krain odległych w czasie i przestrzeni, by przekonać się, jak trudno jest oszukać
przeznaczenie... W trzech kostiumowych epizodach powtarza się historia o beznadziejności wysiłku zmierzającego do wyrwania ukochanego Śmierci.

Niezwykła jest kreacja Bernharda Goetzke w przesyconej bólem i tragizmem tytułowej roli. Patneruje mu Lil Dagover, prawdziwa dama ekspresjonistycznego kina.

Pesymistyczna opowieść o fatalizmie nieuchronnego losu wyrażająca najpełniej filozofię epoki. 

Film do dzisiaj inspirujący filmowców (np. Źródło Darrena Aronofsky'ego) i wciąż zachwycający od strony plastycznej.  

muzyka na żywo: LESŁAW LIC - piano


piątek, 7 grudnia
Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej MANGGHA 

pokaz specjalny - polska prapremiera
18.15    POZA SKAŁAMI | BEYOND THE ROCKS
reż. Sam Wood, USA 1922, 85’

Uznany przez lata za zaginiony film Sama Wooda z Rudolphem Valentino i Glorią Swanson. Jest to jedyny film, w którym te dwie gwiazdy kina niemego zagrały razem. Przez ponad 75 lat uważano, że zachowała się jedynie minuta z całego filmu. W 2000 roku kopia tego dzieła odnalazła się w Haarlemie, w Holandii i została pieczołowicie odrestaurowana przez Nederlands Filmmuseum w Amsterdamie.

Scenariusz Poza skałami powstał na podstawie książki Elinor Glyn. Swanson wciela się tutaj w rolę Theodory Fitzgerald, angielskiej arystokratki poślubiającej starzejącego się milionera, którego fortuna ma pomóc jej niezbyt bogatej rodzinie. W rzeczywistości jednak Theodora kocha przystojnego Lorda Bracondale'a (Valentino).

Gloria Swanson napisała w 1980 r. w swojej autobiografii Swanson o Swanson: Stale zadaje mi się takie same pytania: Czy ktoś wie, czy gdzieś mogą znajdować się taśmy z filmem Poza skałami, filmu, w którym w 1921 roku zagrałam z Rudolphem Valentino? Czy wiadomo co się stało z kopią Madame Sans-Gene? Czy ktoś posiada kompletną wersję Sadie Thompson? Marzyłabym móc je znów zobaczyć i wierzyć, że nie zaginęły na zawsze. To w końcu miała być wielka siła kina - że przetrwa wieki. 

muzyka na żywo: ADRIAN KONARSKI - fortepian

Pierwszy i jedyny pokaz w Polsce!
Wręczenie Złotej Kłódki - Nederlands Filmmuseum.

21.00    ZAGINIONY ŚWIAT | THE LOST WORLD
reż. Harry O. Hoyt, USA 1925, 62’

Klasyczny film przygodowy, który poprzedził powstanie King Konga.

Efekty specjalne do filmu wykonali Willis O'Brien (znany szerzej jako późniejszy animator King Konga) i Marcel Delgado za pomocą pionierskiej techniki animacji poklatkowej. Zaginiony świat to adaptacja powieści sir Arthura Conan Doyle'a, który sam wystąpił w filmie w epizodycznej roli.

Profesor Challenger (Wallace Berry) powraca z amazońskiej dżungli. Twierdzi, że dokonał tam niezwykłego odkrycia - na własne oczy widział żywe prehistoryczne gady. Jego opowieści wzbudzają śmiech naukowego środowiska Londynu. Profesorowi udaje się jednak zebrać grupę śmiałków i zorganizować kolejną ekspedycję w dżunglę. Na miejscu uczestnicy wyprawy odnajdują zaginiony świat zamieszkały przez zwierzęta z ery jurajskiej: dinozaury i wymarłe gady...

Czysty film przygodowy, który udowadnia, że kamera nie zna granic, jeśli chodzi o rejestrację bogatego świata ludzkiej wyobraźni. Laurence Reed, Motion Picture Magazine, 1925

muzyka na żywo: MITCH & MITCH


sobota, 8 grudnia
Kino Pod Baranami

17.00    CIENIE | SCHATTEN
reż. Arthur Robison, Niemcy 1923, 60’

Zapomniany, wybitny niemiecki film ekspresjonistyczny.

Wyrafinowany estetycznie psychologiczny horror. Cienie zaskakują niezwykłym, poetyckim stylem i odważną próbą opowiadania wyłącznie za pośrednictwem obrazu (film jest pozbawiony napisów!).

Tajemniczny iluzjonista ze swoim teatrzykiem cieni gości na przyjęciu odbywającym się w zamku. Gospodarz jest chory z zazdrości ze względu na obecność czterech mężczyzn, którzy starają się uwieść jego żonę. Kiedy teatrzyk się rozpocznie namiętność zapanuje nad rozsądkiem, a rzeczywistość nie będzie już tym, czym wcześniej.

W filmie dominują ujęcia cieni, sylwetek i odbić punktowanych znakomitymi zdjęciami operatora Fritza Arno Wagnera (autora zdjęć do M - Mordercy Langa czy Nosferatu Murnaua).    

Lotte Eisner w Ekranie demonicznym deklaruje, że reżyser Robison porusza cieniami z równym maestrią, jak jego dziwny iluzjonista. Siegfried Kracauer w słynnej książce Od Caligariego do Hitlera twierdzi, że Cienie należą do największych arcydzieł niemieckiego ekranu.

muzyka na żywo: LESŁAW LIC - piano

19.00    WSCHÓD SŁOŃCA | SUNRISE
reż. Friedrich Wilhelm Murnau, USA 1927, 80’ 

Przepiękna, poetycka filmowa przypowieść.

Pierwszy film nakręcony przez Murnaua w Ameryce z udziałem niemieckich aktorów. Temat filmu został zaczerpnięty z noweli Hermanna Sudermanna Podróż do Tylzy.

Akcja filmu rozgrywa się w symbolicznym bezczasie. Chłop zakochuje się w kobiecie z miasta, która przekonuje go, by zabił swoją żonę. Jednak próba zabójstwa nie udaje się. Oboje małżonkowie, wbrew oczekiwaniom, spędzają w mieście piękny dzień, podczas którego mężczyzna odnajduje więź z żoną. W drodze powrotnej łodzią trafiają na niepogodę... 

Nie historia jednak na ekranie się liczy, ale przede wszystkim niezwykły sposób obrazowania. Murnau komponuje swój film na wzór muzycznej symfonii (jak wskazuje sam podtytuł filmu: Pieśń dwojga istot). Wschód słońca to emocjonalne i artystyczne tour de force w wykonaniu Friedricha Wilhelma Murnaua. Jeden z najwybitniejszych filmów w historii kina i szczytowe osiągnięcie kina niemego.

muzyka na żywo: EMITER


21.00    ANTRAKT | ENTR’ACTE
reż. René Clair, Francja 1924, 15' 

Antrakt to film awangardowy w najczystszej postaci, na skrzyżowaniu dokonań dadaistów i surrealistów. René Clair, zgodnie z programem "cinéma pur" (czystego kina) nie respektuje praw logiki i dramaturgii. Puryści pragnęli pozbawić film wszelkich treści - może ona wynikać jedynie z rytmu poruszających się obrazów. Antrakt składa się zatem z nie związanych ze sobą pojedynczych scen.

Clair pozyskał dla swego utworu wielu awangardowych artystów ze środowska dadaistów. Scenariusz napisał Francis Picabia, występują także Erik Satie, Marcel Duchamp oraz fotograf i filmowiec Man Ray.

Film zawiera kilka obrazów, które na trwale weszły do omówień francuskiej awangardy filmowej. Eric Satie i Man Ray grają na dachu paryskiej kamienicy w szachy, upadek trafionego kulą mężczyzny z dachu Théâtre des Champs-Elysées, piękna baletnica, której nagle wyrasta broda, końcowe ujęcie karnawałowego orszaku pędzącego ulicami Paryża z trumną...

Dla jednych widzów filmem pozostanie niezrozumiałym kolażem obrazów, dla drugich arcydziełem ucieleśniającym ideę czystego kina - porzucającego treść na rzecz rytmu i obrazów. 


oraz
MUSZELKA I PASTOR | LA COQUILLE ET LE CLERGYMAN
reż. Germaine Dulac, Francja 1928, 41' 

Pierwszy film surrealistyczny w reżyserii Germaine Dulac.

Przedstawia historię pastora, który zakochuje się w młodej kobiecie, zwycięża w rywalizacji z pewnym oficerem i zdobywa jej względy, w końcu jednak przegrywa z własnymi problemami psychicznymi. Dzięki prostemu schematowi fabularnemu film może sprawiać wrażenie konstrukcji nie związanych ze sobą, bezsensownych scen. Zdaniem autorki związki między między nimi mają wynikać z logiki podświadomości. 

Scenariusz do filmu napisał Antonin Artaud.

Premiera filmu zakończyła się skandalem. Artaud i rzecznicy ruchu surrealistów oskarżyli reżyserkę, że ta sprzeniewierzyła się idei oryginału, a liczni widzowie protestowali przeciw kompletnie niezrozumiałej fabule.

muzyka na żywo: MAŁE INSTRUMENTY 


niedziela, 9 grudnia
Kino Pod Baranami

16.30    SYMFONIA ZMYSŁÓW | FLESH AND THE DEVIL
reż. Clarence Brown, USA 1926, 94’ 

Melodramat z "boską" Gretą Garbo. Kreacja bezlitosnego wampa w Symfonii zmysłów była jej przełomową rolą w karierze. Symfonia zmysłów to opowieść o przyjaciołach rozdzielonych przez miłość do tej samej kobiety. Pierwszy film, w którym na ekranie wystąpiła para Garbo - Gilbert.

Wracając do domu po odbyciu wojskowej służby w Niemczech Leo (John Gilbert) spotyka na stacji kolejowej Felicitas (Greta Garbo). Mężczyzna zakochuje się w pięknej kobiecie i doprowadza do wspólnego spotkania. Mąż Felicitas, bogaty hrabia, dowiaduje się jednak o potajemnej schadzce i wyzywa niedoszłego kochanka żony na pojedynek. Ginie w nim hrabia, a Felicitas zostaje wdową. Leo za karę zostaje skazany przez swoich przełożonych na odbycie dodatkowych pięciu lat służby w Afryce. Przed wyjazdem żołnierz prosi swojego bliskiego przyjaciela Ulricha (Lars Hanson), by podczas jego nieobecności czuwał nad osamotnioną kobietą. Ulrich ulega jednak urokowi Felicitas i bierze z nią ślub.

Po powrocie z przymusowej służby Leo unika spotkania ze swoim przyjacielem i z Felicitas. Ulrich zupełnie nie rozumie zachowania swojego przyjaciela, nie zdaje sobie sprawy z więzi jaka niegdyś połączyła Leo z jego żoną. Felicitas wykorzystuje jednak każdą okazję, by uwieść Leo...

muzyka na żywo: LESŁAW LIC - piano 

19.00    STRAJK | STACZKA
reż. Siergiej Eisenstein, ZSRR 1924, 71’

Pierwsza odsłona trylogii Siergieja Eisensteina, na którą złożą się także Pancernik Potiomkin i Październik.

Strajk to pełnometrażowy debiut mistrza radzieckiej kinematografii. Film nosi już cechy charakterystyczne dla dojrzałej twórczości Eisensteina, przede wszystkim wyróżnia się mistrzowskim montażem. Eisenstein wykorzystuje tzw. 'montaż atrakcji', do którego się odwoływał w swojej wczesnej twórczości teoretycznej. Polega on na zderzaniu ze sobą scen, które w wyobraźni widza tworzą 'trzeci sens'. Najsłynniejszą sceną Strajku jest zderzenie obrazu masakrowanych robotników z migawkami z rzeźni.

Strajk przedstawia historię powstania i rozbicia strajku robotniczego w carskiej Rosji. Jest swoistą syntezą walk klasowych rosyjskiego proletariatu w latach 1902-1907.

Mistrzowski film do dzisiaj poruszający swoją artystyczną wizją i doskonałą kompozycją.

muzyka na żywo: ROGIŃSKI / MORETTI / MASECKI 


20.45    BRZDĄC | THE KID
reż. Charles Chaplin, USA 1920, 45' 

Pierwszy wielki filmowy sukces Charliego Chaplina, któremu na ekranie partneruje młodziutki Jackie Coogan.

Samotna matka zostawia noworodka na tylnym siedzeniu eleganckiego samochodu, licząc na to, że bogaci ludzie zapewnią maleństwu dostatnie wychowanie. Jednak samochód zostaje skradziony i złoczyńcy podrzucają niemowlę w zaułku koło śmietnika. Dziecko znajduje włóczęga Charlie.

Film pełen bezbłędnych gagów, a równocześnie scen autentycznie przejmujących. Pozycja obowiązkowa dla każdego wielbiciela kina.

muzyka na żywo: LESŁAW LIC - piano


O MUZYKACH:

EXPLODING STAR ORCHESTRA: Chicagowski big band skupiający czołowe osobowości współczesnego jazzu i okolic, powołany przez Roba Mazurka (Chicago Underground, Sao Paulo Underground).
Skład: Rob Mazurek - trąbka, komputer, kompozytor; Jason Adasiewicz - wibrafon; Jason Ajemian - kontrabas; Mike Reed - perkusja. GOŚCINNIE: Artur Majewski (Robotobibok) - trąbka; Jakub Suchar (Robotobibok) - perkusja, minimoog

LESŁAW LIC: Wyrazista postać krakowskiego świata muzycznego. Pianista, klarnecista, saksofonista, aranżer, kompozytor, pedagog, ulubiony taper Krakowa.

ADRIAN KONARSKI: Kompozytor i pianista. Pisze muzykę filmową (Pręgi), teatralną, piosenki i muzykę estradową. Współpracuje z Piwnicą Pod Baranami. Od kilku lat przyjaciel Festiwalu Filmu Niemego.

MITCH & MITCH: Pięcioosobowy duet, czyli szalona i nieprzewidywalna grupa. Tu w powiększonym składzie.
Skład: Mitch - gitara, klawisze; Mitch - bass, wokal; Serious Mitch - perkusjonalia, gitara, klawisze; Mr. Bitch - gitara, sampler, perkusja, perkusjonalia; Pablito Mitch - perkusja, wibrafon; Mad Mitch - saksofony, flet; Spyro-Mitch - puzon; M. Itch - trąbka

EMITER: Solowy projekt Marcina Dymitera (elektronika, gitara, generator, loopy, taśmy). Emiter porusza się w obszarze elektroniki, muzyki improwizowanej i elektroakustycznej. Eksperymentuje z przetwarzaniem dźwięków towarzyszących naszemu życiu.

MAŁE INSTRUMENTY: Wrocławscy poszukiwacze dźwięków i nowych brzmień. Zagrają na piszczałkach, bączkach, cymbałkach, bębenkach, gumowych misiach, plastikowych gitarkach i trąbkach. W skład zespołu wchodzą m.in. muzycy zespołu Robotobibok.

ROGIŃSKI / MORETTI / MASECKI: Wszechstronni instrumentaliści (bass, perkusja i gitara elektryczna), działający w wielu różnych artystycznych projektach. W ich jazzowych improwizacjach pobrzmiewają wątki etniczne i elektroniczne.

Szczegółowe informacje o muzykach akompaniujących podczas festiwalu można uzyskać TUTAJ!

Filmy prezentowane w ramach 10. Festiwalu Filmu Niemego.

ZAPRASZAMY!